De term zelfverwonding komt van het Engelse woord “self injury”. Andere veel gebruikte termen in de literatuur zijn zelfbeschadiging en automutilatie.
Zelfverwonding verwijst naar elk sociaal onaanvaardbaar gedrag met betrekking tot opzettelijke en directe verwonding van iemands eigen huid/lichaam. Hiermee wordt het verschil gemaakt met bijvoorbeeld het laten zetten van een tattoo, wat omwille van bijvoorbeeld esthetische redenen wel sociaal aanvaardbaar is.
De term zelfverwondend gedrag verwijst dus naar verschillende gedragingen. De meest voorkomende zijn: zichzelf snijden, krassen, verbranden, slaan en met hoofd tegen de muur bonken. Daarnaast kan zelfverwonding ook veel ruimer geïnterpreteerd worden. Het verwijst dan naar alle manieren om jezelf al dan niet opzettelijk schade te berokkenen. Dit kan dan gaan over gedragingen zoals overmatig drinken/eten, levensgevaarlijke risico’s nemen, chemische of bijtende producten innemen,… etc. zelfverwonding kan impulsief gebeuren, maar ook net heel beredeneerd. De vele tegenstellingen in deze tekst maken duidelijk hoe moeilijk en complex het is om zelfverwonding te begrijpen.
Zelfverwonding kan verschillende functies hebben. Hieronder zullen er een aantal worden opgesomd, maar voor sommige mensen heeft zelfverwonding nog een andere functie. We kunnen echter onmogelijk alles bespreken op deze website net omdat de functies van zelfverwondend gedrag zo complex en uiteenlopend zijn.
* spanningen kunnen ontladen
* gevoelens van kwaadheid of verzet kunnen uiten
* jezelf straffen
* psychische pijn verminderen door ze te vervangen door fysieke pijn
* terugkeren naar de realiteit
* verdoving bereiken
* hulp en aandacht krijgen
* jezelf bewijzen/ trots kunnen zijn op zichzelf
Hoe vaak komt het nu eigenlijk voor dat mensen zichzelf verwonden? Uit recent onderzoek blijkt dat maar liefst één op tien jongeren tussen veertien en zeventien jaar zichzelf ooit heeft verwond. Cijfers specifiek voor Vlaanderen geven aan dat het om 14% van de jongeren gaat tussen twaalf en 18 jaar (Baetens et al., 2011). Hoewel dit enkel cijfers zijn voor jongeren, komt zelfverwondend gedrag ook voor kinderen en volwassenen.
Bronnen : Hoofdstuk 1: wat, wie, waarom, waar en wanneer? In Garant, zelfverwonding bij jongeren ( p9-19). Antwerpen – Appeldoorn: Garant uitgevers nv.